Jan Leon Kozietulski

Liczba odwiedzających: 9551

Jan Leon Hipolit Kozietulski herbu Abdank (ur. 4 lipca 1778 w Skierniewicach, zm. 3 lutego 1821 w Warszawie) .

Związany z Pałacem w Małej Wsi pod Belskiem, gdzie mieszkała jego siostra Klementyna Walicka. Dzięki niej wszedł na warszawskie „salony”, gdzie Klementyna w swoim pałacu przy dzisiejszej ulicy Waliców, prowadziła dość urozmaicone życie towarzyskie. Przez lata potem była ona jego mecenasem i ona to zmieniła jego życiowy kierunek.

Rodzina Kozietulskich h. Adwaniec wywodzi się z Kozietuł koło Mogielnicy. Nasz bohater był synem starosty będzińskiego, komisarza cywilno-wojskowego ziemi czerskiej, kawalera Orderu Św. Stanisława. (...)

Urodzony w osadzie pałacowej w Skierniewicach (..) na chrzcie otrzymał imiona Jan Nepomucen Antoni Leon Kajetan. O dzieciństwie i młodości Jana Kozietulskiego prawie nic nie wiadomo. Przebywając w Warszawie w 1803 roku przystąpił do Towarzystwa Przyjaciół ojczyzny. Jego członkowie stanowili zalążek Gwardii Honorowej Polskiej, zorganizowanej w 1806 r w Warszawie na przyjęcie cesarza Francuzów. Kozietulski został drugim komendantem wspomnianej gwardii honorowej. Los związał go na dobre i na złe z Napoleonem, a jego nazwisko stało się w Polsce niemalże synonimem epoki szwoleżerów.

Prawdziwa wojenna przygoda zaczęła się w Hiszpanii. 30 listopada 1808r. Jan Kozietulski poprowadził słynną szarżę szwoleżerów w wąwozie Somosierra. Drogę na Madryt zagradzały cztery baterie (16 dział) i 13 000 Hiszpanów, więc przedsięwzięcie wydawało się kompletnym szaleństwem. Napoleon posłał od boju właśnie Polaków, bo wierzył, że tylko oni mogą sprostać zadaniu. Kozietulski sformował kolumnę po czterech i ruszył ze szwoleżerami w górę wprost na nieprzyjacielskie baterie. (...)

Kampania austriacka roku 1809 przyniosła Janowi Kozietulskiemu Krzyż Oficerski Legii Honorowej. (...) godność barona Cesarstwa Francuskiego oraz Krzyż Kawalerski Virtuti Militari. W 1812 roku wyruszył z Napoleonem na Moskwę. 25 października po Horodnią uratował Napoleonowi życie, sam zostając ranny. Za ten czyn cesarz mianował go pułkownikiem-majorem. 

W 1813 walczył m.in. Pod Dreznem, Altenburgiem i Lipskiem. W dwóch pierwszych bitwach zabito pod nim konia, w trzeciej rozbił kirasjerów austriackich, gromił zdradzających Sasów i wyprowadził cesarza z otoczonego Lipska. Cesarz nadał mu wysoki Order Zjednoczenia.

Bohatersko walczył na przedpolach Paryża, do końca trwając przy Napoleonie. Kiedy cesarz podpisał akt kapitulacji, następnego dnia dokonał ostatniego przeglądu szwoleżerów i eklererów. Ustalono, że polscy żołnierze w pełnym rynsztunku wrócą do kraju, przechodząc na służbę rosyjską.

Jan Kozietulski, gwardzista Napoleona, wstąpił do armii Królestwa Polskiego, co faktycznie oznaczało służbę u Aleksandra I – w jednej osobie cesarza Rosji i króla Polski. Od stycznia 1815 roku dowodził 4. Pułkiem Ułanów stacjonującym najpierw koło Augustowa, potem w Warszawie, a w końcu w Krasnymstawie. Wyszkolony przez niego pułk wysunął się na czoło dywizji ułanów, budząc podziw wielkiego księcia Konstantego, naczelnego wodza armii Królestwa Polskiego, który wyrobił Kozietulskiemu Order Św. Anny II klasy z brylantami. Bohater spod Somosierry i Wagram nie był jednak tym samym Kozietulskim z epoki napoleońskiej. Przeistoczył się w milczącego melancholika, stroniącego od światowego życia.

Zmarł 3 lutego 1821 roku w Warszawie, mając niespełna 43 lata. 7 lutego jego ciało przeniesiono do kościoła O.O. Kapucynów, gdzie następnego dnia odbyło się nabożeństwo żałobne. W pogrzebie uczestniczył prymas Szczepan Hołowczyc, wielki książę Konstanty z generalicją i tłumy ludności Warszawy. Z kościoła O.O. Kapucynów trumnę ze zwłokami przetransportowano do Małej Wsi. Stamtąd do kościoła w Belsku Dużym zanieśli ją na ramionach wierni towarzysze broni. Trumna była otwarta, a bohater spoczywał w galowym szwoleżerskim stroju, z orderami i szablą pradziada – uczestnika bitwy pod Wiedniem.

Źródło:  "Jesteśmy cząstką ojczyzny. Z patriotycznych tradycji gminy Belsk Duży" dr Remigiusza Matyjasa

Na zdjęciu: Portret Jana Leona Hipolita Kozietulskiego autor Antoni Brodowski (1784-1832) (?)